Dzisiaj zapraszamy Was na ekscytującą wędrówkę przez labirynt terminów futbolowych. Typowa dziewiątka czy czwórka – często słyszy się to podczas oglądania meczu, ale co dokładnie oznacza? Spokojnie, wytłumaczymy Ci to w sposób jasny i zrozumiały! Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się jakie są pozycje piłkarskie!
Jakie są pozycje w piłce nożnej?
W trakcie trwania meczu piłkarskiego, na placu gry może przebywać maksymalnie dwudziestu dwóch zawodników – dwie jedenastki z każdej drużyny.
Wieloletnia tradycja futbolu wykształciła określone pozycje na boisku:
- bramkarz – jedyny gracz na placu gry, który może grać piłką używając rąk,
- obrońcy – ich zadaniem jest przerywanie ataków przeciwnika oraz ochrona dostępu do własnej bramki,
- pomocnicy – zależnie od ich umiejscowienia na boisku, spełniają różne role. Zazwyczaj jednak łączą obrońców z napastnikami,
- napastnicy – ich głównym celem jest zdobywanie goli.
Teraz, kiedy mamy za sobą to przypomnienie, czas wkroczyć na wyższy poziom zrozumienia gry!
Rozmieszczenie piłkarzy na boisku – pozycje piłkarskie
Podczas słuchania relacji z meczów piłki nożnej czy oglądania programów eksperckich, możemy natrafić na określenia takie jak „N’Golo Kante to najlepsza “szóstka” na świecie”. Co oznacza ten termin? Czy ma on związek z numerem na koszulce zawodnika? Nie, bowiem defensywny pomocnik Chelsea FC gra z numerem siedem na swojej koszulce, a w drużynie narodowej nosi numer trzynaście. Więc co oznacza 'szóstka’?
Termin ten odnosi się do centralnego pomocnika, który pełni głównie defensywne funkcje w drużynie. Każda pozycja na boisku ma swój określony numer. Rozmieszczenie piłkarzy na boisku w zależności od różnych formacji piłkarskich jest inne, co oznacza, że przykładowa numeracja może ulec zmianie.
Jedynka należy do bramkarza
Nie bez powodu numer jeden jest często spotykany na koszulkach bramkarzy. Ten konkretny numer stał się synonimem pozycji bramkarza, co często spotykane jest w piłkarskim języku, jak na przykład Wojciech Szczęsny, numer jeden w polskiej reprezentacji. Oznacza to, że zawodnik Juventusu FC jest pierwszym wyborem selekcjonera polskiej drużyny narodowej na pozycję bramkarza. Sprawdź też z jakimi numerami grają inni polscy bramkarze!
Bramkarz jest wyjątkowym zawodnikiem na boisku, jako jedyny ma prawo do gry piłką rękami podczas meczu (za wyjątkiem rzutów z autu). Może chwytać, piąstkować, odbijać, podrzucać piłkę itp.
Regulamin gry stanowi, że strój bramkarza musi się różnić od strojów innych graczy. Na przykład, jeśli nasz zespół gra w białych strojach, a drużyna przeciwna w czarnych, obaj bramkarze muszą nosić koszulki w innych kolorach. To umożliwia sędziemu łatwe rozpoznanie bramkarza. Podstawowym zadaniem bramkarza jest zapobieganie zdobyciu gola przez przeciwnika. Niemniej, współczesna piłka nożna wymaga od zawodników na tej pozycji również dobrej gry nogami i zaangażowania w budowę akcji swojego zespołu.
Sylwetka somatyczno-motoryczna bramkarza:
- kondycja fizyczna,
- wysoki poziom szybkości przemieszczania, reakcji i działań,
- specjalna wytrzymałość,
- siła/moc,
- elastyczność,
- koordynacja ruchów.
Pod względem profilu psychicznego:
- odwaga,
- odpowiedzialność, pewność siebie,
- radzenie sobie w sytuacjach stresowych,
- spokój, skupienie.
Boczni obrońcy z dwójką i trójką na koszulkach
Boczni obrońcy, zarówno po prawej (dwójka) jak i lewej (trójka) stronie, muszą posiadać szeroki zakres umiejętności w dzisiejszych realiach futbolu. Jako część obrony, ich pierwszoplanowym zadaniem jest uniemożliwienie strzelenia goli przez przeciwnika. Często spotykają się z doskonale technicznie przygotowanymi zawodnikami przeciwnych drużyn, stąd muszą wykazać się nie tylko siłą, ale również szybkością.
Strategia zespołu często wymaga jednak, aby obrońcy boczni aktywnie włączali się w działania ofensywne. Tanto prawy jak i lewy obrońca często wspierają skrzydłowych w akcjach atakujących, co wymaga od nich dobrej kondycji, techniki, precyzyjnych dośrodkowań, a czasem nawet skutecznego zakończenia akcji. Gra na tej pozycji niewątpliwie wymaga „zdrowia żelaznego”, aby wytrzymać wysiłek przez całe spotkanie.
Wymagania wobec obrońców bocznych pod względem cech somatyczno-motorycznych:
- wysoka wytrzymałość szybkościowa,
- wysoka wytrzymałość ruchowa.
Pod kątem profilu mentalnego:
- zawziętość, upór, poświęcenie i duch walki.
Czwórka i piątka – stoperzy
Bezpośrednio przed bramkarzem na boisku występują dwaj defensorzy, oznaczeni numerami cztery i pięć. Zwykle nazywa się ich stoperami, a ich podstawowym zadaniem jest zniechęcanie przeciwników do ataku. Charakteryzują ich siła, wysokość, nieugiętość i intensywność – to cechy obrońców środkowych, którzy stoją tuż przed bramkarzem. Są to prawdziwi wojownicy, a trener z dobrze dobraną parą stoperów może być pewny swojej obrony.
W dużej mierze to oni są odpowiedzialni za komunikację między obroną a bramkarzem. Zazwyczaj są za napastnikiem, utrudniając mu grę i uniemożliwiając zdobycie bramki.
Profil somatyczno-motoryczny stoperów:
- silni, wysocy,
- wysoka wytrzymałość ruchowa,
- wysoki poziom koordynacji ruchowej.
Pod względem profilu mentalnego:
- zdolność do przewidywania,
- zdolności lidera,
- odpowiedzialność,
- samokontrola,
- odwaga.
Szóstka – defensywny pomocnik
„Szóstka” to defensywny pomocnik. Jego zadanie polega na przerywaniu akcji atakujących przeciwników na środku boiska oraz inicjowaniu ofensywy własnej drużyny. Wytrzymałość jest kluczową cechą dobrego pomocnika defensywnego, ponieważ podczas meczu na najwyższym poziomie pokonuje on grubo ponad 10 kilometrów z wysoką intensywnością.
Braki techniczne mogą być zasłonięte dobrym odbiorem i agresywnością, ale współczesny futbol coraz mniej toleruje niedoskonałości w szkoleniu defensywnych pomocników. Środkowy pomocnik powinien być idealnym łącznikiem między linią obrony a pozostałą częścią zespołu, co wymaga od niego uniwersalności i zdolności do adaptacji do różnych sytuacji na boisku.
Profil somatyczno-motoryczny defensywnych pomocników obejmuje:
- dobrą kondycję fizyczną,
- wysoki poziom wytrzymałości,
- wysoki poziom zdolności koordynacyjnych.
Pod względem mentalnym, powinien być:
- pewny siebie,
- odpowiedzialny,
- zdeterminowany i nieustępliwy.
Środkowy pomocnik z ósemką na plecach
Anglicy nazywają ten typ zawodnika „box-to-box”, co oznacza, że jego obowiązki rozciągają się na prawie cały teren boiska, od jednego pola karnego do drugiego. Przypominamy, że boisko ma ponad 100 metrów długości i prawie 70 metrów szerokości!
Zarówno w przypadku numeru sześć, jak i osiem, kluczowe jest posiadanie „stalowych” płuc. Na tej pozycji wytrzymałość jest ważniejsza niż prędkość. Dodatkowo, zawodnik z ósemką musi posiadać naturalny talent do obsługi piłki, ponieważ to on najczęściej nadaje rytm gry swojemu zespołowi i decyduje o strategii gry. Bez precyzyjnego podania, dokładnej zmiany strony, czy celnego strzału, ciężko sobie wyobrazić efektywną grę na tej pozycji. Numer osiem nie jest ani całkowicie defensywny, ani ofensywny – łączy w sobie różne role, będąc najlepszym łącznikiem między atakiem a defensywą.
Środkowi pomocnicy należy charakteryzować się następującym profilem somatycznym i motorycznym:
- wysokie umiejętności koordynacyjne,
- szybkie tempo ruchu oraz reakcje.
Z perspektywy profilu mentalnego:
- pewność siebie,
- kreatywność i gotowość do ryzyka.
Siódemka i jedenastka – skrzydłowi
Na flankach boiska występują zawodnicy oznaczeni numerami siedem (prawy pomocnik) i jedenaście (lewy pomocnik). Ich rola może różnić się w zależności od strategii zespołu, lecz z reguły są to gracze nastawieni na atak, z ograniczonymi obowiązkami obronnymi. Cechują się oni wyjątkową prędkością, błyskotliwymi umiejętnościami prowadzenia piłki, efektywnym podaniem prostopadle do linii gry, dobrą centrą i solidnym wykończeniem.
Muszą umiejętnie współdziałać z pomocnikiem ofensywnym i napastnikiem. Forma pomocników skrzydłowych jest niezwykle istotna w współczesnym futbolu, ponieważ często pełnią kluczową rolę w ataku. Precyzyjne podania od skrzydłowych do napastników są nieocenione. Często stosowaną strategią jest tzw. „odwrócenie skrzydeł”, kiedy na prawej stronie gra zawodnik lewonożny, a na lewej – prawonożny. Taktyka ta była skutecznie wykorzystywana przez lata w Bayernie Monachium, gdzie brylowali Ribery i Robben.
Charakterystyka somatyczno-motoryczna pomocników skrzydłowych:
- wysoki poziom koordynacji,
- doskonała przygotowanie fizyczne w zakresie szybkości i wytrzymałości.
Psychologiczny profil zawodników:
- pewność siebie,
- walka i determinacja,
- kreatywność i skłonność do ryzyka.
Dziesiątka – ofensywny pomocnik
Piłkarz grający tuż za atakującym. Charakteryzuje się doskonałymi zdolnościami technicznymi, często jest gracza drobnego. Posiada umiejętność wyśmienitego prowadzenia piłki, jest wybitnym rozdającym i ma zarówno precyzyjne podanie do przodu, jak i strzał z odległości. Pomocnik ofensywny, oznaczony numerem dziesięć na diagramie, jest kluczową figurą w formacji 1-4-2-3-1. Jego forma jest decydująca dla jakości akcji ofensywnych.
Profil somatyczno-ruchowy ofensywnych pomocników to:
- wysoki stopień zdolności koordynacyjne,
- szybka prędkość ruchu i szybkość reakcji.
Z perspektywy mentalnej:
- pewność siebie,
- kreatywność i gotowość do ryzyka.
Robert Lewandowski – przykład klasycznej dziewiątki
Pozycja określana jako “dziewiątka” w piłce nożnej to miejsce dla napastnika centralnego, gwaranta strzelonych goli, strach na wróble dla defensywy przeciwników. Jest to gracz robiący dużo zamieszania w polu karnym, doskonale radzący sobie z grą tyłem do bramki. Ta pozycja wymaga napastnika o instynkcie strzelca, który potrafi w kluczowym momencie wprowadzić piłkę do siatki.
W ustawieniu 1-4-2-3-1, tego typu zawodnik przypomina często profilem takie osobistości jak Robert Lewandowski. Umiejętności decydujące o sukcesie na tej pozycji to efektywne uderzenia obiema nogami, siła, szybkość i skuteczne strzały głową. Robert Lewandowski, Romelu Lukaku, Karim Benzema, czy Erling Haaland to przykłady napastników, którzy doskonale wpisują się w ten schemat.
Charakterystyka somatyczno-motoryczna napastników:
- znakomite zdolności koordynacyjne,
- duże tempo i szybkość reagowania.
A z punktu widzenia profilu psychicznego:
- pewność siebie,
- kreatywność,
- determinacja w dążeniu do strzelenia gola,
- aktywne podejście do gry.
Czytaj też: Narodowy model gry.
